Eind december 2014 lazen wij het bericht dat een GGZ instelling in Eindhoven het door de brandweer meest bezochte adres was. Gedurende 2014 was in totaal 112 keer een automatische brandmelding afgegaan. Als voorbeeld werd gesteld dat in de laatste weken van het jaar het alarm afging op de volgende dagen: 8, 9, 10, 11, 16, 18, 21, 22 en 27 december, en op 20 december zelfs twee keer.

De brandweer rukt in principe bij elke melding uit. Vaak blijkt het echter loos alarm. Het is opvallend dat meldingen regelmatig voorkomen tijdens etenstijd.

In het geval van een zorginstelling is er niet enkel te maken met mensen die eventueel beperkt in mobiliteit zijn, maar ook een situatie waarbij vaak extra mankracht nodig is om alle mensen in veiligheid te brengen.

En daar hebben we toch echt de kern van het probleem.

• Zorginstellingen hebben niet altijd voldoende mankracht om in het geval van evacuatie de evacuatie uit te voeren.
• Hierbij speelt ook mee dat door de hoeveelheid meldingen die er worden gedaan mensen niet altijd meer op het brandalarm vertrouwen. In de publicatie “Why buildings occupants ignore fire alarms” van “Guylè Proulx” in “Construction Technology Update No42 gepubliceerd door Institute for research in Construction wordt dit “nuisance alarm” genoemd. Er ontstaat een houding van “het zal wel weer onzin zijn’. Mensen hebben een natuurlijke neiging om pas te gaan rennen op het moment dat rook wordt geroken en ze anderen zien rennen.
• Indien niet de juiste mensen, of een te grote groep mensen wordt opgeroepen heeft een individu de neiging om te denken dat “de ander lost het wel op”.

Op het laatste onderwerp willen we dieper ingaan. Dit staat bekend als “diffusion of responsibility” of “verspreiding van verantwoordelijkheid”. Dit is een sociaal psychologisch fenomeen welke inhoudt dat mensen minder waarschijnlijk zijn om actie te nemen in het geval dat anderen (fysiek) aanwezig zijn. Leest u “Bystander Intervention in Emergencies: Diffusion of Responsibility” van JOHN M. DARLEY en BIBB LATANÉ, NEW YORK UNIVERSITY COLUMBIA UNIVERSITY.

Wij zijn van mening dat we deze theorie ook op de non-fysieke situatie kunnen loslaten. Als een grote groep mensen met grote regelmaat een loze alarmmelding ontvangt, ontstaat het risico dat de persoon de houding krijgt “de ander lost het wel op”. Dit heeft tot gevolg dat er soms helemaal niets gebeurt, want “die ander” denkt exact hetzelfde.

MultiBel kan dit fenomeen ondervangen. MultiBel stuurt namelijk net zo lang meldingen aan personen tot het juiste aantal mensen ook gereageerd heeft. Als de target 25 personen is die aanwezig moet zijn, stopt MultiBel met alarmeren zodra 25 personen reageren met “ik kom”. Door deze methode weten de hulpverleners dat er echt op hun specifieke actie wordt gerekend en zetten ze haast bij de uitvoering, immers “iedere seconde telt”.